San Andres, Malvar, Batangas: Historical Data Part II
 |
| Historical data from the National Library of the Philippines. |
PART II
PART I | PART II
[p. 8]
Lumabas si Tikong sa kaniyang pinagtataguan at sinalubang niya na parang usang hinuhuli. Naiwanan niya ang payong.
Hinanap ni Tikoy ang kanyang mga kaibigan pagkaraan ng ilang saglit nang [ang mga] ito ay hindi bumabalik. At sila ay kaniyang nakita na nakasubsub sa lupa at walang malay-tao. Sa kaniyang tabi ay isang magandang payong ang kanilang nakuna.
Ibinalita ni Tikong ang kaniyang nakita nang siya ay magising na. At ang payong ay ibinigay sa kanya ng kanyang mga kaibigan.
Hindi na bumalik ang magandang dalaga sa mga sumunod na gabi.
Nguni’t isang gabi, nang malapit na ang tag-ulan, ay may nakakita sa dalaga na nakaupo raw sa tabi ng isang punong saging at iyak nang iyak. Hinahanap daw ang kaniyang payong na naiwan doon nang siya ay makita ni Tikong. Noong gabing iyon ay lumakas ang ulan at may malalaking kidlat at malakas na kulog.
Kinabukasan, nang kumalat ang balita tungkol sa pagbalik ng dalaga, ay pumunta ang ilang tao sa sagingan. Walang dalaga silang nakita. Nguni’t maraming payung-payungan silang nakuha sa tabi ng mga puno ng saging at kawayan.
Simula noon ay tumubo na at dumami ang payung-payungan sa pook na iyon.
c. Beliefs:
1. When stars produce tails, war will occur.
2. When a star is very near in front of a new moon, courtship is easy and lucky.
3. During the harvest time, when the palay has many grains that burst and produce molds while still on the stalk, harvest is great and abundant.
4. When a conceiving mother happens to laugh at a cross-eyed person, the offspring will resemble the person laughed at.
5. When a cat rubs her face at the door of the house, visitors will arrive.
[p. 9]
6. When thunder produces a single, deep and hard sound in the northeast direction, heavy rain and [a] storm will occur.
7. When three big waves dash at the seashore, dangerous storms will occur.
d. Interpretations:
Interpretations are different and varied:
1. When the west becomes red during a setting sun, one may interpret that the east wind will begin to flow. The second interprets that it means much rain and the third believes that it will shine.
2. When a rainbow is big and only one-half of it rises on the mountain, [a] storm will occur.
e. Superstitions:
1. When the cat rubs its face while sitting at the door of the house, you will have visitors.
2. When the stairs of the house face the west, the family will have shortcomings and life will be miserable.
3. When chickens say, “Putak! Putak! Putak!” early in the morning, [an] epidemic will surely happen.
f. Origin of the world:
God created the world.
g. First man and woman:
Adam and Eve – created by God.
h. Sickness:
Sickness was due to the nuno or dwarves.
[p. 10]
i. Mare:
[The] Self suicide of two souls whose marriage was refused by the parents of the girl. The old church rang at midnight.
j. Divinations:
Position of comets and stars determine what will happen to the world.
When the new moon faces the south, the period is rainy.
12. Popular songs, games and amusements:
Songs:
1. IKAW ANG AKING KARAMAY
Tanging ikaw ang aking karamay,
Pagka’t ako sa iyo ay mahal,
Sa ligaya at aliw
Maging sa dusa at padimdim
Ikaw pa rin ang timbulan,
Nang dusa’t pagdaramdam.
At kung sa aki’y malayo ka,
Aking giliw, buhay ko’y makikitil.
2. AKO’Y BABALIK
Huwag kang lumuha giliw at ako’y babalik
Huwag kang mag-alinlangan, puso’y humihibik.
Ang dapat mong malaman ay nais ng dibdib,
Isusumpa kong tunay na di ka magwawaglit.
Ako’y babalik, sa piling mo hirang,
At ang aking pagsuyo’y di mahahadlangan,
Hanggang sa wakas magpapakasakit,
Sa tulong ng langit ako’y babalik...
[p. 11]
GAMES:|
1. Tubigan 2. Guromay |
3. Horse race 4. Huego de anillo |
|
1. Tres-siete 2. Subli |
3. Pata 4. Pandango |
| 5. Sablan (Balagtasan) | |
1. Ang ina ay nagapang pa, ang anak ay nalukluk na.
2. Mag-inang baka, nag-anak nang tig-isa.
3. Tubig ko sa digan-digan, hindi mapatakan ng ulan.
4. Baboy ko sa pulo, ang balahibo’y pako.
5. Mata’y kung lingusin, hindi ko abot-abutin.
6. Ano kaya dito sa mundo ang nalakad,b. RIDDLES:
1. Kung araw ay bongbong, kung gabi ay dahon.
2. Hindi hayop, hindi tao, ay tatlo ang ulo.
3. Isang babae, may corona, kahit saan ay may mata.
4. Isang butil na palay, sikip sa buong bahay.
5. Dalawang pipit, nakadapo sa isang siit.
6. Bunga na ay may bunga pa ay may bunga pa.
7. Wala sa langit, wala sa lupa ang dahon ay sariwa.
8. Isang bayabas, pito ang butas.
9. Ako ay may kaibigan, kasama ko kahit saan.
[p. 12]
14. Proverbs and Sayings:
What you can do for today.
Huwag ipagpabukas ang magagawa ngayon.
Kung maghihiwalay, tayo’y mabibigo.
To those who do pray ceaselessly.
Walang matimtimang birhen
Sa matiyagang manalangin.
But it cuts deep.
Ang dila ay hindi patalim
Nguni’t kung sumugat ay malalim.
And everything in its place.
Ilagay ang lahat sa dapat kalagyan.
Asahan mo at mababaw.
Kundi ang sariling kalawang.
[p. 13]
15. Methods of Measuring Time:
1. Position of the comet and planets.
2. The use of shadows.
3. Position and shape of leaves of plants.
4. The crowing of cocks.
5. The chirping of the birds and sounds of insects.
6. The stillness of the night.
16. Other folk tales:
PART III – OTHER INFORMATION
17. Information on books and documents treating of the Philippines and their owners.
18. The names of Filipino authors born or residing in the community, titles and subjects of their works, whether printed or in manuscript form, and the names of persons possessing these.
PART I | PART II